مسیر تحول گل نیلوفر به گل شاه عباسی در نقوش سنتی

مجموعه کاخ های باشکوه «تخت جمشید» که «پرسپولیس» یا «پارسه» نیز نامیده می شد، پایتخت پر هیبت و تشریفاتی پادشاهی هخامنشیان بوده که در مرکز استان فارس و در پنجاه و هفت کیلومتری شیراز، در نزدیکی مرودشت واقع شده است و پس از دو هزار و پانصد سال، هنوز هم تحسین هر بیننده‌ای را بر می‌انگیزد. در این مجموعه، می‌توان شاهد نمونه‌های بی‌نظیری از تزیینات حجاری سنگی با نقش «گل نیلوفر» بود که به وفور و به صورت نمادین، در قسمت‌های گوناگون بنای آن به کار رفته‌اند.

در نقش برجسته پلکان شرقی کاخ آپادانا، تصویر داریوش به همراه یکی از ملازمان در پشت سرش دیده می‌شود که هر کدام از آن‌ها گل نیلوفری به دست دارند.

در قسمتی از نقش برجسته دیواره حرمسرا در تخت جمشید نیز، بر روی لباس خشایار شاه، گل های نیلوفر بسیار زیبایی در میان دایره و برگ‌های تزیینی پیرامون آن جای گرفته‌اند.

در تصویر بالا لباس خشایار شاه باز سازی شده به کمک خراشیدگی‌های روی نگاره ی حرمسرا در تخت جمشید را مشاهده می‌کنیم.

در بدنه غربی «تالار صد ستون» تخت جمشید، قالیچه سنگی حجاری شده است که در بررسی محققان و بازسازی نقوش آن، دریافته‌اند که نقش مذکور از حیث نقش پردازی، شباهت قابل ملاحظه‌ای با فرش مشهور «پازیریک» دارد. در بخش میانی قالیچه، به احتمال قریب به یقین، گل نیلوفر با تحولات متعدد و به گونه ای دیگر تغییر فرم یافته است که با دقت نظر بیشتر، می‌توان نقش شاخص گل شاه عباسی را که در دل فرش بافی ایران جای گرفته‌است مشاهده کرد.